Satışları % 10 düşen 500 dev şirket net kârını verimlilikle % 62 artırdı
10Fortune 500 listesine giren Türkiyenin en büyük şirketlerinin toplam net satışları, 2009da yüzde 10 gerileyerek 353.5 milyar liraya indi. Ancak şirketler satışların kârlılık üzerindeki olumsuz etkisini verimlilikle aştı. 500 şirketin kârı yüzde 62 artarak 21 milyar liraya yaklaşırken çalışan sayısı 43 bin 333 azaldı
Ekonomi dergisi Fortune, Finar D&Bnin katkılarıyla hazırladığı Türkiyenin en büyük 500 şirketi listesini açıkladı. Fortune 500de yer alan şirketlerin toplam net satışları 2009 yılında yüzde 10 düşüşle 353.5 milyar liraya geriledi. Ancak şirketler satışlarda yaşanan düşüşün kârlılık üzerindeki olumsuz etkisini verimliliği artırıcı önlemler ile aşmayı başardı. Fortune 500 şirketlerinin net karları geçen yıl yüzde 62 oranında yükselerek 21 milyar liraya yaklaştı. Listede yer alan şirketlerden 429u kâr, 71i ise zarar açıkladı. 2008de 142 şirket zarar açıklamıştı. Şirketlerin verimliliği artırmak amacıyla aldığı önlemlerin başında çalışan sayısını azaltmak geldi.
Türkiyenin en büyük 500 şirketinde geçen yıl 43 bin 333 kişi işini kaybetti ve toplam çalışan sayısı 726 bin 591 kişiye indi. Fortune 500 listesinin yapılmaya başlandığı 2007 yılından itibaren bakıldığında ise 50 bin 278 çalışanın işine son verildiği görüldü.
Türkiyenin en büyüğü Tüpraş
Fortune 500 listesinin açıklandığı basın toplantısında verilen bilgiye göre, net satış gelirleri 2009 yılında bir önceki yıla göre yüzde 33.1 düşerek 20 milyar 389 milyon liraya gerileyen Tüpraş, bu düşüşe rağmen Fortune 500deki ilk sıradaki yerini korudu. 2008 yılında ihracat gelirinde de birinci sırada olan Tüpraş, bu yıl ihracat listesine 7nci sıradan girebildi. Net satışlardan elde ettiği 19 milyar 542 milyon lira gelirle Tüpraşın ardından ikinciliğe oturan Türkiye Elektrik Dağıtım ise yine Fortune 500ün en fazla zarar eden şirketi oldu. BOTAŞ ise 18 milyar 326 milyon lira satış geliriyle listeye 3üncü sıradan girdi.
Petrol Ofisi 2008deki yerini koruyarak 2009 yılı net satışlarında da listenin 4üncü sırasında yer aldı. Şirketin net satışları geçen yıl yüzde 18 oranında azalarak 14 milyar 94 milyon 912 bin 129 liraya geriledi. Petrol Ofisini 10 milyar 568 milyon 461 bin lira net satış ile Türk Telekom, 8 milyar 936 milyon 390 bin lira ile Turkcell, 8 milyar 891 milyon 493 bin 328 lira ile EÜAŞ Elektrik Üretim A.Ş. izledi. Fortune 500ün 8. sırasında Shell& Turcas, 9. sırasında Enka İnşaat, 10. sırasında ise Türk Hava Yolları (THY) yer aldı.
THYnin satışları uçtu
Fortune 500ün net satışlarının yüzde 35ine yakınını gerçekleştiren ilk 10 şirket içerisinde geçen yıl satışlarını en fazla artıran ise Türk Hava Yolları (THY) oldu.
Sektör bazında bakıldığında en yüksek düşüş yüzde 28 ile metal döküm ve işleme sektöründe yaşanırken, yüzde 24.3 ile kuyumculuk, yüzde 23.3 ile petrol ve türevleri üretim ve dağıtım sektörleri ikinci ve üçüncü sırada yer aldı. Geçen yıl tahıl, süt, et ve su ürünleri sektörlerindeki şirketlerin satışları ise ortalama 35.8 oranında arttı.
En yüksek kâr Botaşın
Sıra FVÖK (milyon TL)
1 Botaş 4.427
2 Türk Telekom 2.987
3 Turkcell 2.554
4 EÜAŞ 2.360
5 Petrol Ofisi 1.542
6 Enka İnşaat 1.296
7 Tüpraş 1.268
8 Arçelik 1.157
9 Anadolu Efes 1.012
10 THY 910
Petrol ve enerji şirketleri listeye damgasını vurdu
123 milyar 470 milyon lira satış gelirine sahip olan ilk 10 şirketin 6sı petrol ve enerji sektöründe, ikisi telekom, biri inşaat, biri de seyahat ve taşımacılık sektöründe faaliyet gösteriyor. 89 milyar 922 milyon lira satış gelirine sahip olan Fortune 500ün ilk 5 şirketinden 4ü petrol ve enerji, biri ise telekom sektöründe faaliyet gösteriyor.
Fortune 500 net satış gelirlerinde sektörlerin aldığı paya bakıldığında yüzde 13.73 ile en yüksek payı petrol ve türevleri üretim ve dağıtım sektörü alıyor. Ancak geçen yılki Fortune 500 sıralamasında bu sektörün aldığı payın yüzde 17.59 olduğu göz önüne alındığında önemli oranda gerileme olduğu dikkati çekiyor.
Benzer bir durum metal döküm ve işleme sektöründe de görüldü. Geçen yılki listede yüzde 7.36 oranında paya sahip olan metal döküm ve işleme sektörünün bu yılki net satışlardan aldığı pay yüzde 5.11e geriledi. Fortune 500 listesinde yüzde 10.09 oranındaki payla enerji sektörü 13 şirket ile ikinci sırada yer aldı.
Listede 13 şirketle yer alan depolama, taşımacılık ve lojistik, toplam satışlardan yüzde 5.91, 14 şirketle yer alan perakende ticaret mağazaları yüzde 5.35, 29 şirketin yer aldığı taşıt araçları ve ekipmanları imalat ve bakım yüzde 5.08, 13 şirketin yer aldığı elektronik ve telekomünikasyon sektörü ise yüzde 5.02 pay aldı.
Global kriz etkiledi ihracatın payı geriledi
Fortune 500de yer alan şirketlerin net satışlarının yüzde 78.19unu iç satışlar oluştururken, ihracatın payı 2008e göre 2 puana yakın gerileyerek yüzde 21.81lerde kaldı. Kriz döneminde Avrupaya olan coğrafi yakınlığın yarattığı fırsata rağmen Fortune 500ün ihracatındaki daralma ise net satışlara göre daha yüksek gerçekleşti. 2008de 94.7 milyar lira olan Fortune 500 şirketlerinin ihracatı, 2009da yüzde 18.5 düşerek 77.1 milyar liraya indi.
İlk 10 şirketin ihracatındaki daralma ise daha yüksek oranda oldu. Toplam ihracatın yüzde 19unu yapan bu şirketlerin 2008 yılında 18.6 milyar lira olan ihracatı geçen yıl yüzde 21.1 düşerek 14.7 milyar liraya geriledi.
500 şirketin toplam satışı 1 Wal-Mart bile etmedi
Fortune 500 listesinde yer alan şirketlere bakıldığında ilk 50 şirketin 1 milyar liranın üzerinde satış gelirine ulaştığı görülüyor. 1 milyar lira ve üzerinde satış gelirine ulaşmış olmak Türkiye için ciddi bir büyüklük ifade etse de küresel şirketler ile karşılaştırıldığında aslında bu rakamın çok da yüksek olmadığı dikkat çekiyor. Örneğin geçen Mayıs ayında açıklanan Fortune ABD listesinde 500üncü sırada yer alan Blockbusterın net satış geliri dahi 4 milyar 161 milyon dolar seviyesinde. Bu listenin zirvesinde yer alan Wal-Mart Storesun net satış geliri 408.2 milyar dolar, ikinci sırada yer alan Exxon Mobilin net satışları 284.6 milyar dolar, üçüncü sırada yer alan Chevronun net satış geliri ise 163.5 milyar dolar.
Türkiye 500ün toplam satışları ise 2009 yıl sonu dolar alış kurunu baz alarak yapılan hesaplamaya göre, 237 milyar 707 milyon dolar. Yani Türkiyenin 500 büyük şirketinin net satışlarının toplamı Wal-Martın yarısının bir miktar üzerinde bir miktara ulaşabiliyor.
En fazla istihdam Türk Telekomda
Türk Telekom, 34 bin 86 kişi ile çalışan sayısı en yüksek şirket olurken, Enka İnşaat 26 bin 232 kişi ile listenin ikinci, Arçelik de 16 bin 775 çalışan ile üçüncü sırasında yer aldı.
Listedeki 500 şirketin 253ü İstanbuldan, 44ü Ankaradan, 32si İzmirden oldu. Böylece 500 şirketin 329u Türkiyenin en büyük 3 kentinde yer aldı. Bursa 29 şirket ile 4üncü olurken, bu ili 18 şirket ile Kocaeli, 15 şirket ile Kayseri, 12 şirket ile Gaziantep izledi. Daha önce listede bulunmayan Muğla 2, Burdur, Diyarbakır, Düzce ve Siirt ise birer şirketle listeye girdi. Türkiyedeki 81 ilin 39unun giremediği sıralamada, en önemli sıçramayı şirket sayısı 243ten 253e çıkan İstanbul yaptı.
gazetevatan.com
10Fortune 500 listesine giren Türkiyenin en büyük şirketlerinin toplam net satışları, 2009da yüzde 10 gerileyerek 353.5 milyar liraya indi. Ancak şirketler satışların kârlılık üzerindeki olumsuz etkisini verimlilikle aştı. 500 şirketin kârı yüzde 62 artarak 21 milyar liraya yaklaşırken çalışan sayısı 43 bin 333 azaldı
Ekonomi dergisi Fortune, Finar D&Bnin katkılarıyla hazırladığı Türkiyenin en büyük 500 şirketi listesini açıkladı. Fortune 500de yer alan şirketlerin toplam net satışları 2009 yılında yüzde 10 düşüşle 353.5 milyar liraya geriledi. Ancak şirketler satışlarda yaşanan düşüşün kârlılık üzerindeki olumsuz etkisini verimliliği artırıcı önlemler ile aşmayı başardı. Fortune 500 şirketlerinin net karları geçen yıl yüzde 62 oranında yükselerek 21 milyar liraya yaklaştı. Listede yer alan şirketlerden 429u kâr, 71i ise zarar açıkladı. 2008de 142 şirket zarar açıklamıştı. Şirketlerin verimliliği artırmak amacıyla aldığı önlemlerin başında çalışan sayısını azaltmak geldi.
Türkiyenin en büyük 500 şirketinde geçen yıl 43 bin 333 kişi işini kaybetti ve toplam çalışan sayısı 726 bin 591 kişiye indi. Fortune 500 listesinin yapılmaya başlandığı 2007 yılından itibaren bakıldığında ise 50 bin 278 çalışanın işine son verildiği görüldü.
Türkiyenin en büyüğü Tüpraş
Fortune 500 listesinin açıklandığı basın toplantısında verilen bilgiye göre, net satış gelirleri 2009 yılında bir önceki yıla göre yüzde 33.1 düşerek 20 milyar 389 milyon liraya gerileyen Tüpraş, bu düşüşe rağmen Fortune 500deki ilk sıradaki yerini korudu. 2008 yılında ihracat gelirinde de birinci sırada olan Tüpraş, bu yıl ihracat listesine 7nci sıradan girebildi. Net satışlardan elde ettiği 19 milyar 542 milyon lira gelirle Tüpraşın ardından ikinciliğe oturan Türkiye Elektrik Dağıtım ise yine Fortune 500ün en fazla zarar eden şirketi oldu. BOTAŞ ise 18 milyar 326 milyon lira satış geliriyle listeye 3üncü sıradan girdi.
Petrol Ofisi 2008deki yerini koruyarak 2009 yılı net satışlarında da listenin 4üncü sırasında yer aldı. Şirketin net satışları geçen yıl yüzde 18 oranında azalarak 14 milyar 94 milyon 912 bin 129 liraya geriledi. Petrol Ofisini 10 milyar 568 milyon 461 bin lira net satış ile Türk Telekom, 8 milyar 936 milyon 390 bin lira ile Turkcell, 8 milyar 891 milyon 493 bin 328 lira ile EÜAŞ Elektrik Üretim A.Ş. izledi. Fortune 500ün 8. sırasında Shell& Turcas, 9. sırasında Enka İnşaat, 10. sırasında ise Türk Hava Yolları (THY) yer aldı.
THYnin satışları uçtu
Fortune 500ün net satışlarının yüzde 35ine yakınını gerçekleştiren ilk 10 şirket içerisinde geçen yıl satışlarını en fazla artıran ise Türk Hava Yolları (THY) oldu.
Sektör bazında bakıldığında en yüksek düşüş yüzde 28 ile metal döküm ve işleme sektöründe yaşanırken, yüzde 24.3 ile kuyumculuk, yüzde 23.3 ile petrol ve türevleri üretim ve dağıtım sektörleri ikinci ve üçüncü sırada yer aldı. Geçen yıl tahıl, süt, et ve su ürünleri sektörlerindeki şirketlerin satışları ise ortalama 35.8 oranında arttı.
En yüksek kâr Botaşın
Sıra FVÖK (milyon TL)
1 Botaş 4.427
2 Türk Telekom 2.987
3 Turkcell 2.554
4 EÜAŞ 2.360
5 Petrol Ofisi 1.542
6 Enka İnşaat 1.296
7 Tüpraş 1.268
8 Arçelik 1.157
9 Anadolu Efes 1.012
10 THY 910
Petrol ve enerji şirketleri listeye damgasını vurdu
123 milyar 470 milyon lira satış gelirine sahip olan ilk 10 şirketin 6sı petrol ve enerji sektöründe, ikisi telekom, biri inşaat, biri de seyahat ve taşımacılık sektöründe faaliyet gösteriyor. 89 milyar 922 milyon lira satış gelirine sahip olan Fortune 500ün ilk 5 şirketinden 4ü petrol ve enerji, biri ise telekom sektöründe faaliyet gösteriyor.
Fortune 500 net satış gelirlerinde sektörlerin aldığı paya bakıldığında yüzde 13.73 ile en yüksek payı petrol ve türevleri üretim ve dağıtım sektörü alıyor. Ancak geçen yılki Fortune 500 sıralamasında bu sektörün aldığı payın yüzde 17.59 olduğu göz önüne alındığında önemli oranda gerileme olduğu dikkati çekiyor.
Benzer bir durum metal döküm ve işleme sektöründe de görüldü. Geçen yılki listede yüzde 7.36 oranında paya sahip olan metal döküm ve işleme sektörünün bu yılki net satışlardan aldığı pay yüzde 5.11e geriledi. Fortune 500 listesinde yüzde 10.09 oranındaki payla enerji sektörü 13 şirket ile ikinci sırada yer aldı.
Listede 13 şirketle yer alan depolama, taşımacılık ve lojistik, toplam satışlardan yüzde 5.91, 14 şirketle yer alan perakende ticaret mağazaları yüzde 5.35, 29 şirketin yer aldığı taşıt araçları ve ekipmanları imalat ve bakım yüzde 5.08, 13 şirketin yer aldığı elektronik ve telekomünikasyon sektörü ise yüzde 5.02 pay aldı.
Global kriz etkiledi ihracatın payı geriledi
Fortune 500de yer alan şirketlerin net satışlarının yüzde 78.19unu iç satışlar oluştururken, ihracatın payı 2008e göre 2 puana yakın gerileyerek yüzde 21.81lerde kaldı. Kriz döneminde Avrupaya olan coğrafi yakınlığın yarattığı fırsata rağmen Fortune 500ün ihracatındaki daralma ise net satışlara göre daha yüksek gerçekleşti. 2008de 94.7 milyar lira olan Fortune 500 şirketlerinin ihracatı, 2009da yüzde 18.5 düşerek 77.1 milyar liraya indi.
İlk 10 şirketin ihracatındaki daralma ise daha yüksek oranda oldu. Toplam ihracatın yüzde 19unu yapan bu şirketlerin 2008 yılında 18.6 milyar lira olan ihracatı geçen yıl yüzde 21.1 düşerek 14.7 milyar liraya geriledi.
500 şirketin toplam satışı 1 Wal-Mart bile etmedi
Fortune 500 listesinde yer alan şirketlere bakıldığında ilk 50 şirketin 1 milyar liranın üzerinde satış gelirine ulaştığı görülüyor. 1 milyar lira ve üzerinde satış gelirine ulaşmış olmak Türkiye için ciddi bir büyüklük ifade etse de küresel şirketler ile karşılaştırıldığında aslında bu rakamın çok da yüksek olmadığı dikkat çekiyor. Örneğin geçen Mayıs ayında açıklanan Fortune ABD listesinde 500üncü sırada yer alan Blockbusterın net satış geliri dahi 4 milyar 161 milyon dolar seviyesinde. Bu listenin zirvesinde yer alan Wal-Mart Storesun net satış geliri 408.2 milyar dolar, ikinci sırada yer alan Exxon Mobilin net satışları 284.6 milyar dolar, üçüncü sırada yer alan Chevronun net satış geliri ise 163.5 milyar dolar.
Türkiye 500ün toplam satışları ise 2009 yıl sonu dolar alış kurunu baz alarak yapılan hesaplamaya göre, 237 milyar 707 milyon dolar. Yani Türkiyenin 500 büyük şirketinin net satışlarının toplamı Wal-Martın yarısının bir miktar üzerinde bir miktara ulaşabiliyor.
En fazla istihdam Türk Telekomda
Türk Telekom, 34 bin 86 kişi ile çalışan sayısı en yüksek şirket olurken, Enka İnşaat 26 bin 232 kişi ile listenin ikinci, Arçelik de 16 bin 775 çalışan ile üçüncü sırasında yer aldı.
Listedeki 500 şirketin 253ü İstanbuldan, 44ü Ankaradan, 32si İzmirden oldu. Böylece 500 şirketin 329u Türkiyenin en büyük 3 kentinde yer aldı. Bursa 29 şirket ile 4üncü olurken, bu ili 18 şirket ile Kocaeli, 15 şirket ile Kayseri, 12 şirket ile Gaziantep izledi. Daha önce listede bulunmayan Muğla 2, Burdur, Diyarbakır, Düzce ve Siirt ise birer şirketle listeye girdi. Türkiyedeki 81 ilin 39unun giremediği sıralamada, en önemli sıçramayı şirket sayısı 243ten 253e çıkan İstanbul yaptı.
gazetevatan.com
