Formula 1 sözlüğü

[dogangunes]

- A -​

aerodynamic ; Formula 1 araçlarında rüzgar sürtünmesini en aza indirmek amacıyla şasilerde yapılan her türlü düzenleme
aktif süspansiyon ; Belirli kıvrımlar için süspansiyonu otomatik olarak ayarlayan yazılım kontrollü metod
ağırlık merkezi ; Formula 1 aracında tüm ağırlığın yoğunlaştığı noktadır. Ağırlık merkezi dağıldıkça, downforce artar.
Active Suspension - Aktif Süspansiyon; Bir yarış sırasında otomobilin ortalama yüksekliğini sabit tutmaya yarayan ve süspansiyonlarda bulunan bir hidrolik gereç. Hidrolik gereçler eskiden bilgisayarlar aracılığıyla kontrol edilirdi. FIA 1993’ten itibaren bu kontrolü yasakladı.
Aerodynamics - Aerodinamik; Hareket halindeki hava ve bunun cisimlere etkisini inceleyen bilim dalı. Motor sporlarında ise, havacılıktaki uygulamanın tersine otomobilin gövde yapısı, “downforce” olarak bilinen “hava akımıyla yere yapışma”yı arttırmak için geliştirilir. Bunun anlamı; otomobil pistte hızını arttırdıkça hareket eden hava onu yere daha fazla yapıştırır. (Bknz: “Downforce”)
Apex - Apex; Bir virajın merkez noktası.
Aquaplanning - Aquaplanning; Otomobilin pist/yol zeminindeki su birikintisinden geçerken lastik veya lastiklerin, kayak/surf etkisi göstermesini engellemek için lastik üzerinde yapılan teknolojik geliştirme çalışması.
Atmospheric Engine - Atmosferik Motor; Buharlaşmış yakıt ve hava karışımıyla çalışan yanma etkili motorun aksine, havayı belirli atmosferik basınçla emme (aspirasyon) yöntemiyle çalışan motora verilen ad.
Aerodinamik; Otomobilin gövde yapısı, "downforce" olarak bilinen "hava akımıyla yere yapışma"yı arttırmak için geliştirilir. Bunun anlamı; otomobil pistte hızını arttırdıkça hareket eden hava onu yere daha fazla yapıştırır.

- B -
balans ; Otomobilin bir virajda understeer ve ya oversteer yapması arasındaki derece
Bakerville - Bakerville; Servis Başkanı Eddy Baker’ın adıyla anılan, FOCA-TV’nin yayın ve idare merkezinin adı. Merkez uydu aracılığıyla, Formula 1 yarışlarını tüm dünyaya yüksek çözünülürlükte dijital sistemle yayınlar.
Balaclava - Balaclava; Pilotların kasklarını takmadan önce başlarına giydikleri, göz, ağız ve burun kısımları açık olan ve ateşe karşı %100 dayanıklı özel maske.
Balance - Balans; Otomobilin pist üzerindeki navigasyonunun en uygun biçimde yapılabilmesi amacıyla, ön ve arka kısımlarındaki aşırı tutunmayı minimize eden düzenleme çalışması. Bu işleme “Set-up” da denir.

- C -
Carbon Fibre - Karbon Elyafı; Formula 1 otomobilinin, gövdesi, ön ve arka kanatları, ön süspansiyon kapağı ve taban bölümünün de yer aldığı şasisinin üretiminde kullanılan son derece hafif ve o oranda sağlam olan bir uzay çağı malzemesidir.
Championship Points - Şampiyona Puanı; FIA Formula 1 Dünya Şampiyonası’nda Pilotlara ve Takımlara ayrı ayrı verilen puanlar. 2003 sezonundan itibaren değiştirilen puan sistemine göre pilotlara şu puanlar verilir: 1.: 10 puan, 2.: 8 puan, 3.: 6 puan, 4.: 5 puan, 5.: 4 puan, 6.: 3 puan, 7.: 2 puan ve 8.: 1 puan. Takımlara ise her iki pilotunun toplam kazandıkları puan verilir. (Bknz: Özel Dosya Bölümü, “2003 FIA Sportif Kuralları”)
Chassis - Şasi; Bir yarış otomobilinin (veya herhangi bir otomobilin), süspansiyon, tekerlekler ve diğer elemanlarının bağlandığı, motorun monte edildiği gövde kısmı. Modern Formula 1 otomobilinin şasisi, dayanıklılık sağlayan ve son derece hafif ve sağlam olan kompozit karbon elyafından üretilmektedir.
Chicane - Şikan; Hızlı pistlerde otomobillerin yavaşlamaları amacıyla, pistin uzun düzlüklerine yapay olarak yerleştirilen bir dizi sert viraja verilen ad.
Clerk Of The Course - Pist Katibi; Bir pistin, yarışın aksamadan yapılabilmesi için gerekli tüm işletme (operasyon) konularından sorumlu olan görevli.
Cockpit - Kokpit; Formula 1 otomobilinin şasisi üzerinde yer alan ve pilotun oturduğu bölüme verilen ad. Kokpit’te pilotun oturduğu koltuk, 1 Ocak 1999’dan bu yana “çıkartılabilir” olarak özel yöntemle üretilir. Koltuğa özel güvenlik kemer sistemiyle bağlanan pilot sadece başını, kollarını ve ayaklarını oynatabilir.
Compressor - Kompresör; Bazı araçlarda bu özellik “Turbo” sözcüğüyle ifade ediliyor. Kompresör özelliği, havayla karıştırılarak silindire verilen yakıtın, püskürtme şiddetini artıyor. Yanmanın meydana geldiği silindir içindeki basıncın artmasıyla tekerleklere daha fazla güç iletilirken, yakıt tasarrufu azalıyor.
Concorde Agreement - Concorde Anlaşması; 1997 yılında FIA ve Formula 1 takımları arasında imzalanarak yürürlüğe giren özel anlaşma. Anlaşmada, yarışlardan ve TV yayınlarından elde edilen gelirin paylaşımı ile Formula 1’in teknik ve sportif kurallarına ilişkin maddeler yer alır. Concorde Anlaşması belirli aralıklarla güncellenmektedir.
Constructor - İmalatçı, Üretici; Formula 1 otomobilinin şasini üreten kuruluş. Formula 1’de genellikle şasi ve motor üreticileri farklıdır. Ferrari uzun yıllardır bu konuda tek iken son yıllarda Toyota ve Renault’nun girmesiyle hem şasi, hem de motor üreten takımların sayısı 3’e çıkmıştır. Kural olarak şasi üreticisinin adı, motor üreticisinden önce anılır (örnek: Williams/BMW). Dünya Şampiyonası klasmanında ödüller şasi üreticisine verilir.
Cruise Control - Hız Sabitleyici; Uzun yolda, gaz pedalına sürekli bastığı için yorulan sürücüler, otomobili cruise control opsiyonuna çektiği zaman, otomobil o anki hızında yol almaya devam ediyor. Sürüş anında düğmeye basılarak devreye sokulan sistem, sürücünün frene ya da gaz pedalına dokunmasıyla devreden çıkıp kontrolü sürücüye bırakıyor. Bu teknoloji, özellikle uzun otoyollara sahip ABD’de düz yolda saatler araç kullanmak zorunda olan sürücüler için geliştirilmiş bir işlev.
Cylinder - Silindir; Formula 1 otomobillerinde, motor blokunda yer alan silindir sayısı en fazla 12 adettir. Her bir silindire düşen valf sayısı ise kurallar gereği 5 adedi geçemez. Halen uygulanmakta olan kurala göre Formula 1’de kullanılan motorlar V10 konfigürasyonunda olmak zorundadır.
Concorde Anlaşması; 1997 yılında FIA ve Formula 1 takımları arasında imzalanarak yürürlüğe giren özel anlaşma. Anlaşmada, yarışlardan ve TV yayınlarından elde edilen gelirin paylaşımı ile Formula 1'in teknik ve sportif kurallarına ilişkin maddeler yer alır.

 

[dogangunes]

- D -
downforce ; Düşeygüç. Hızlı pistlerde düşük yavaş pistlerde yüksek tutulur. En önemli etken arkakanatlardır
dur-kalk cezası ; Otomobiller yarış esnasında belirli kurallara uymadıkları zaman dur-kalk cezası alırlar. Bu ceza 10 saniye olarak belirlenir ve ceza yiyen pilot, pit alanına girip, 10 saniye bekler. Bu esnada pilot hiçbir şekilde servis göremez
drag force ; Kanatların otomobile yaptıkları frenleme etkisi
Data Recorer - Veri Kayıt Cihazı; Her Formula 1 otomobilinde bulunması zorunlu olan bu özel kayıt cıhazı, bir sensör aracılığıyla kaza veya benzeri olayları izleyip kaydeder. Bir tür “kara kutu” olan veri kayıt cıhazı, her an FIA yetkililerinin denetlemesine açık bulundurulmak zorundadır.
Differential - Diferansiyel; Vites kutusu içinde yer alan bu mekanizma, her iki şaftın değişik hızlarda devinimini, dolayısıyla otomobilin hızlanmasını veya yavaşlamasını sağlar.
Diffuser - Dağıtıcı; Otomobilin alt kısmında yer alan ve kafes şeklinde olan bu gereçler, hava akımını hızlandırmaya yarar ve yere yapışmayı arttırır.
Dirty Air - Kirli Hava; Geçmekte olan bir otomobilin, diğer otomobil üzerinde yarattığı hava akımıdır (türbülans). Öndeki otomobili yakın takibeden bir başka otomobilin aerodinamik yapısı etkilenir. Hava akımıyla yere tutunma (downforce) büyük ölçüde azaldığından, otomobilin hakimiyeti, yere tutunması da azalır ve spin atma olasılığı artar. (Bknz: “Downforce)
Downforce - Downforce, Hava Akımıyla Yere Yapışma; Otomobilin şasisi, kanatları ve süspansiyonunun üzerinden ve yanlarından geçen havanın oluşturduğu güç. Bu güç (downforce), Formula 1 otomobilinin pistte hızının artmasıyla yere daha fazla yapışmasını sağlar.
Drive-By-Wire - Elektronik Sürüş; Gaz (akselerasyon) pedalı ile motor arasındaki mekanik bağlantıyı ortadan kaldıran bir elektronik sistem. Gaz verisi (data), motor üzerindeki Motor Kontrol Ünitesine (ECU) elektronik olarak iletilir ve motorun devri buna göre ayarlanır.

- E -
Electronic Sensors - Elektonik Sensör; Formula 1 otomobilinin çeşitli yerlerine yerleştirilen ve takımın mühendis ve mekaniklerine çeşitli verileri aktaran özel aygıtlar. (Bknz: “Telemetre”)

- F -
Fren balansı ;Fren gücünün ön ve arka lastikler arasındaki denge durumu
Fia - Fia; Fédération Internationale De L'Automobile, Türkçe adıyla Uluslararası Otomobil Federasyonu. Tüm uluslararası motor sporlarını yöneten karar, uygulama ve icra organıdır.
Foa - Foa; Formula One Association. Formula 1 Birliği.
Foca - Foca; Formula One Constructors Association. Formula 1 İmalatçılar Birliği. FOA’nın eski adı.
Formula One - Formula Bir; Motor sporlarının en son aşaması, zirvesi.
FIA ; Uluslararası Otomobil Federasyonu. Tüm uluslararası motor sporlarını yöneten karar, uygulama ve icra organıdır. 1904 yılında tüm dünyada düzenlenen otomobil yarışlarını organiza etmek amacıyla kurulmuştur. 1991 yılından buyana başkanı Max Mosley'dir.
FOA ; Formula 1 Birliği. 1995 yılından beri F1'in tüm ticari haklarına sahiptir. Başında Bernie Ecclestone vardır. Ecclestone, F1'in sahibi olarak görülür.
FISA ; FIA'nın Formula 1 ile doğrudan ilgilenen idari koludur.
Formasyon turu ; Yeşil ışıklar yandığında pilotların birbirini geçmesinin yasak olduğu formasyon turu atılır. Bu turu atamayan pilot en arkadan veya pit alanından yarışa başlar.

- G -
gravel trap ; Pistin belirli bölümlerinde bulunan kum havuzları. Muhtemel bir kaza durumunda araçların hızını kesmek için konulmaktadır
G Force - G Gücü; Formula 1 pilotlarının özellikle baş ve boyun bölgelerine yüksek hızda viraj alırlarken binen yatay ve dikey çekim gücü.
Grand Prix - Büyük Ödül; Formula 1 yarışlarının her birine verilen ad. Sporun tarihinde “Grand Prix” sözcüğü ilk olarak, “Grand Pride l'Automobile Club de France” adıyla 1906 yılında Le Mans’da kullanılmıştır. Daha sonra motor sporlarının tüm dallarında kullanılmaya başlanmıştır. Ancak FIA’nın, bu adın sadece Formula 1 organizasyonunda kullanılmasını istemesiyle, diğer spor olaylarında resmi olarak kullanımı kaldırıldı.
GP - GP; Bu teknik özellik farklı araç markalarında PS, BG, SAE gibi farklı kısaltmalarla tüketicinin karşısına çıkabiliyor. GP, motorun ürettiği gücün miktarını ortaya koymaya yarayan ölçü birimi anlamı taşıyor. Örneğin, 160 GP ya da 160 SAE söz konusu aracın 160 beygir gücünde olduğunu gösteriyor.
Grid - Başlama Sırası; Sıralama Turları sonucuna göre otomobillerin start öncesi yarışa başlamak için çift sıra halinde yer aldıkları alan. Grid’de, Pol Pozisyonundaki otomobil ile, yandaki sıranın başında olan 2’inci sıradaki otomobil arasında uzunlamasına 8 metre, aynı sıradaki her otomobilin arasında da 16 metrelik mesafe bulunmak zorundadır.
Grip - Tutunma; Otomobilin yol tutuşu veya zemine tutunması. En uygun tutunma, gücün tekerlekler vasıtasıyla en etkin biçimde aktarılmasıyla sağlanır. Etkin tutunmaya en fazla virajlarda ve geçişlerde gereksinim duyulur. Pilotların en çok şikayetettikleri nokta da “tutunma eksikliğidir”. Etkili tutunmada başrolü lastikler oynar. Sırasıyla süspansiyon, şasi dizaynı ve aerodinamik yapı tutunma gücünü etkileyen diğer unsurlardır. Otomobilin tutunma gücü ne kadar yüksekse, virajlarda da o denli hızlı olur.
Grooved Tyre - Oluklu Lastik; FIA kararı uyarınca, 1998 sezonu başından beri kullanılan kuru zemin lastikleri. 1998’e kadar kullanılan Slick lastiklerden bu lastiklere geçişin nedeni ise, geçişlerin daha fazla olması yanısıra, virajlardaki hızın düşürülmesi yoluyla güvenliğin arttırılmasıdır. Oluklu lastiklerde kural gereği lastiğin sırtı boyunca önlerde ve arkalarda 4’er oluk bulunmaktadır. Oluklar lastiğin yere tutunma alanını slicklere oranla %17 azaltır. (Bknz: “Slick Tyres”)
Ground Effect - Yer Etkisi; Otomobilin alt kısmının özel modifikasyonu ile yaratılan bir tür yere yapışma (Downforce). Yer Etkisi, ters uçan bir uçağın kanadından oluşacak akıma benzer. FIA tarafından yapılan bir kural düzenlemesiyle günümüz Formula 1 otomobillerinin alt kısımları düz olup, Yer Etkisi ancak Dağıtıcılar (diffuser) ile elde edilmektedir. Bu sayede otomobilin altından geçen havanın hızı artmakta, dolayısıyla zeminin otomobili vantuz gibi çekme etkisi yaratılmaktadır.
Ground Effects - Yerçekimi Etkisi; Otomobilin altından geçen hava akımı, bu bölgede düşük hava akımına neden olur ve otomobili yere, pist yüzeyine doğru çeker. Otomobil bu gibi durumlarda tersine dönmüş uçak kanadı gibi tepki verir. Ancak hava gücünün cisimleri yukarı doğru kaldırdığı havacılığın tersine, özellikle Formula 1’de, otomobil yere doğru bastırılır. Bu durumda aerodinamik “downforce” arttığından, otomobillerin yüksek hızda viraj almaları kolaylaşır.
Grand Prix (Büyük Ödül) ; Formula 1'de yarışların her birine verilen ad.
Grid ; Sıralama turları sonucuna göre otomobillerin start öncesi yarışa başlamak için çift sıra halinde yer aldıkları alan. Grid'de, pol pozisyonundaki otomobil ile yandaki sıranın başında olan 2. sıradaki otomobil arasında uzunlamasına 8 metre, aynı sıradaki her otomobilin arasında da 16 metrelik mesafe bulunmak zorundadır.
Grip ; Otomobilin yol tutuşu veya zemine tutunması.
Güvenlik aracı ; Yarışmacılar veya görevlilerin tehlikede oldukları, fakat yarışın durdurulmasına gerek olmayan durumlarda piste girer. Tehlikeli durum giderilene kadar araç pstte kalır. Araç pistteyken atılan turlar, yarış turu olarak değerlendirilir. Bu sırada araçların birbirini veya güvenlik aracını geçmeleri yasaktır.

 

[dogangunes]

- H -
Hairpin - Saç Tokası; Pist üzerindeki en sert ve zor viraja verilen ad. Otomobiller bu virajlarda neredeyse 180 derece dönmek durumunda kalırlar. Bu tür virajlara en uygun örnekler; Monako’daki Loews ile Spa-Francorchamps’daki (Belçika) La Source virajlarıdır.

- I -
Inter Cooler - Ara Soğutucu; Ara soğutucu olarak tanımlanabilir. Tüm araç motorları, uzun süre aşırı hızda gitmeleri ya da normalden yüksek performansta çalışmaları durumunda ısınıp arızalanır. Inter Cooler sistem ise fazladan bir soğutucu yardımıyla ısınan motorun ısısının kontrol altına alınmasını ve böylece performansının daha uzun sürmesine olanak veriyor. Bu özellik, yarış otomobilleri, TIR ya da yüksek tonajlı kamyonlarda kullanılıyor.
Intermediate Tyre - Geçiş/Ara Lastiği; Özel bir yarış lastiği olan bu lastikler, yoğun/şiddetli olmayan yağışlı havalarda kullanılır. Bu lastiklerin sırt desenleri, kuru zeminde kullanılan “oluklu lastik” ile “yağmur lastiği” arasındadır. Pisrt zemininde göllenmenin ve aşırı yağışın olmadığı durumlar için ideal lastiktir.

- K -
Kanatlar ; Aerodinamik düşeygüç sağlamak amacıyla, aracın ön ve arkasına yerleştirilen parçalar. Bu sayede virajlar daha hızlı dönülmektedir
Kerb ; Araçların bazı virajları daha hızlı dönebilmesini sağlayan kaldırım taşları
Kerb - Bordür; Virajların kenarlarında yer alan ve genellikle kırmızı-beyaz renkle belirlenmiş olan yumuşak eğimli tümsekler.
Küvet ; Şasinin, kokpitin bulunduğu ve pilotun yerleştiği bölge..
Kokpit ; Kormula 1 otomobilinin şasisi üzerinde yer alan ve pilotun oturduğu bölüme verilen ad.

- L -
lastik battaniyesi ; Lastiklerin pist ısısında tutulması için üzerlerine örtülen özel elektrik battaniyeleri
lolipop adam ; Otomobiller pit alanına girdikleri zaman, pilota servis verilen noktayı gösteren ve komut veren görevli
Line - Çizgi, Hat; En hızlı tur zamanı için düzlüklerde ve virajlarda, en uygun sanal yol çizgisi. Özellikle yağmurdan sonra, otomobiller özellikle bu çizgiyi kullandıklarından ilk kuruyan pist zemini bu çizgiler olur.
Lollipop Man - Lollipop (Elma Şekeri)Adam; Pit Alanındaki takım garajında görevli ekip içinde bulunan ve otomobilin ön kısmında, elindeki uzun çubuğa (elma şekeri biçiminde) bağlı yuvarlak tabela ile pilota uyarı mesajları (frene bas, hazır ol, git) veren kişi. İşaret çubuğu, otomobilin tüm işlemleri bitmeden indirilemez. (2002 İspanya GP’sinde (Barselona), Lollipop Adam işareti erken indirdiği için Montoya görevlinin ayakları üzerinden geçmişti).

- M -
mekanik grip ; Otomobilin süspansiyon bakımından yol tutuşu
Maximum Capaticy - Maksimum Kapasite; Günümüz Formula 1 otomobillerinin maksimum motor kapasiteleri kurallar gereği 3000 cc’yi (devir) geçemez.
Minimum Weight - Minimum Ağırlık; FIA kuralları gereği, Formula 1 otomobilinin minimum ağırlığı, pilot ve tüm teçhizatı dahil 600 kg’dan daha az olamaz.

- O -
oversteer ; Otomobilin arkadan kayması
outbrake ; Rakip otomobili geçmek için bir virajda geç frenlemek
otomobil numaraları ; Otomobillerin ön kısımlarında yer alan numaralardır. Bu numaralar pilotların bir önceki sezondaki başarılarına göre düzenlenir. Örneğin; bir önceki sezon şampiyon olan pilotun numarası 1 olurken, takım arkadaşınınki de 2 olarak belirlenir
Observer Post - Gözlemci Noktası; Grand Prix’nin yapıldığı pistin belirli stratejik noktalarına konulan ve FIA gözlemcilerinin pistte yapılan ihlalleri, kenar görevlilerini, bayrak hakemlerini, güvenlik ekiplerini ve yarış dışı kalan otomobillerin kurtarılma çalışmalarını denetleyip gözlemledikleri yüksek noktalar.
Oval - Oval, Yumurta Biçiminde; Oval şeklindeki yarış pisti. Örnek: CART ve Indy Serisinin yapıldığı A.B.D.’deki pistler.
Overall Height - Toplam Yükseklik; FIA’nın kuralları arasında alan Toplam Yükseklik, pilotun başı üzerinde yer alan ve takla atma durumunda pilotu koruyan oval çıkıntı (rollover) hariç olmak üzere bir Formula 1 otomobilinin olması gereken yüksekliktir. Otomobilin söz konusu bölüm haricinde kalan kısımları 95 cm’yi aşamaz.
Overdrive - Ekonomik Vites; Ekonomik yakıt tüketimi sağlayan vites anl***** geliyor. Kullanılan özel motor dişlileri sayesinde, kullanılan fazladan bir vites, aracın yüksek hızda daha az yakıt tüketimi yapmasını sağlıyor.
Oversteer - Oversteer, Ön Kısımda Daha Fazla Tutunma; Formula 1 otomobilinin, seyir halindeyken ön kısmındaki tutunmanın arkaya oranla daha fazla olması durumudur. Şasinin böyle bir dengesizlik durumunda otomobilin arka (kuyruk) kısmı dramatik bir şekilde yana çeker. Aşırı Oversteer durumunda otomobil spin atar. (Bknz: “Spin”)

- P -
pitstop ; Otomobillerin yarış sırasında servis gördükleri alandır. Burada lastik değişimi ve yakıt ikmali yapılır. Ayrıca pit alanında otomobilin hasar gören bazı parçalarıda(ön kanat vb...) onarılabilir. Normal bir pitstop yani, lastik değişimi ve yakıt ikmali ortalama 7-8 saniye kadar sürmektedir. Pit alanında yaklaşık 20 eleman görev yapmaktadır. Otomobiller pit alanına girdikleri an kurallar gereği hızları 80 km/s'i geçemez. Bu hız sıralama turlarında 60 km/s'e düşer. Pilotlar bunu direksiyonun üzerinde bulunan bir düğmeyi kullanarak yapar. Eğer bu kurala uyulmazsa pilotlar 10 saniye dur-kalk cezası alırlar
Padding - Kıtkı, Dolgu; Bir kaza sırasında veya G (yatay ve dikey çekim) gücüne karşı pilotu korumak amacıyla kokpitin iç bölümlerine yerleştirilen yumuşak koruyucu malzeme. (Bknz: “G Force”)
Paddock - Padok; Her pistte yer alan bu özel bölüm, Pit Alanı ve garajların hemen arkasında bulunur ve Grand Prix’nin Merkezidir. Formula 1 takımlarının operasyon alanı olan bu bölümde takımların, motor ve lastik üreticilerinin nakliye araçları ile, ikram amacıyla kullandıkları karavanlar ve basın merkezleri yer alır.
Paddock Club - Padok Klüp; Padokta yer alan ve takımlarla sponsor firmaların VIP ve özel konuklarının ağırlandıkları ve ayrı bir tribünü olan özel bölgedir.
Penalties - Cezalar; FIA’nın koymuş olduğu teknik ve sportif kuralların takımlar veya pilotlar tarafından ihlali durumunda hakem kurulunca verilen cezalar. Bunlar; 10 saniye Dur-Kalk cezasından başlamak üzere para cezalarına, puanların silinmesine ve pilot veya takımın şampiyonadan çıkartılmasına kadar varabilir. Örnek: M. Schumacher’in 1997’de Jerez’de (İspanya) Villeneuve’e kasıtlı çarpması sonucu tüm puanları silinmişti.
Pit Crew - Pit Ekibi; Otomobillerin Pit Molaları sırasında görev yapan mekaniklerden oluşan ekip.
Pit Lane - Pit Geçişi; Pit Alanında garajların hemen önünde yer alan ve otomobillerin servis için giriş-çıkış yaptıkları yol. Formula 1’de hız sınırının uygulandığı tek bölüm burasıdır. (Bknz: “Speed Limits”)
Pit Stop - Pit Molası; Yarış sırasında programlı olarak, önceden belirlenen stratejiye göre, veya elde olamayan nedenlerle otomobillerin lastik değişimi ve/veya yakıt ikmali için aldıkları çok kısa mola.
Pits - Pit Alanı; Garajların ve bakım/servis ceplerinin bulunduğu alan.
Pole Position - Pol Pozisyonu; Bir yarışa başlamak için en mükemmel pozisyon. Grid’de en önde, yarışa 1’inci sırada başlamak için, bir önceki gün yapılan Sıralama Turlarında en hızlı tur zamanı ile (en iyi derece) Pol Pozisyonunu elde etmek gerekir. (Bknz: “Qualifying”)
Padok ; Her pistte yer alan bu özel bölüm, pit alanı ve garajların hemen arkasında bulunur ve grand prix'nin merkezidir. Formula 1 takımlarının operasyon alanı olan bu bölümde takımların, motor ve lastik üreticilerinin nakliye araçları ile, ikram amacıyla kullandıkları karavanlar ve basın merkezleri yer alır.
Pit geçişi ; Pit alanında garajların hemen önünde yer alan ve otomobillerin servis için giriş-çıkış yaptıkları yol. Hız sınırının uygulandığı tek bölüm burasıdır
Pit stop ; Önceden belirlenen stratejiye göre veya elde olamayan nedenlerle otomobillerin lastik değişimi, yakıt ikmali gibi nedenler için aldıkları kısa mola.
Pol pozisyonu (Pole Position) ; Bir yarışa başlamak için en iyi pozisyon. Sıralama turlarında en iyi dereceyi alan elde eder.

 

[dogangunes]

Qualifying - Sıralama; Yarışa başlama sırasının ve Pol Pozisyonunun tesbiti için Cumartesi günleri süreye karşı yapılan turlar. 2003 sezonundan önce sadece Cumartesi günleri öğleden sonra, 1 saat süre ve her pilot için 12’şer tur hakkıyla yapılan Sıralama Turları, bu yıl Cuma ve Cumartesi günleri 2 ayrı seansta ve 3’er tur hakkıyla yapılıyor. Her pilot, 3 tur hakkından birisinde “en hızlı tur”unu atmak zorundadır. En hızlı tur zamanını alan pilot, Pol Pozisyonunu da alır. (Bknz: “Pole Position”)

- R -
rüzgar tüneli ; Otomobillerin maksimum süratte ilerlerken, rüzgara karşı dirençlerini test etmeye yarayan sistem. Bu sistemde rüzgar suni olarak yapılır
Race Director - Yarış Direktörü; FIA tarafından her Grand Prix için, sezon başlamadan önce görevlendirilen en üst düzey görevli. Yarış Direktörü, pistteki tüm görevlilerden sorumludur.
Race Number - Yarış Numarası; Her Formula 1 otomobiline, sezon öncesi FIA tarafından yayınlanan listede yer alan numaranın yazlıması zorunludur. Otomobilin gövdesinin her iki yanında ve burun kısmında bulunan bu numaraların yüksekliği en az 25 cm olmak durumundadır. Uğursuzluğuna inanıldığından 13 numara verilmez. Sıralama ise, bir önceki sezonun şampiyonadaki puan sıralamasına göre yapılır. Örneğin; 2002’de şampiyon olan pilotun otomobili 1 numarayı taşır. Takım arkadaşı eski veya yeni bir pilot da olsa 2 numarayı alır.
Race Stewards - Yarış Hakemleri; FIA tarafından görevlendirilen yarış hakemleri, tüm yarış haftasonu boyunca sadece pist üzerindeki bütün aktivitelerden sorumludur. Takımları ve pilotları denetleyen hakemler gerektiğinde cezaların uygulanmasından da sorumludur.
Reconnaissance Lap - Keşif Turu; Her Grand Prix’nin resmi başlama saatinden 30 dakika önce otomobillerin pistte bir tur atmalarıdır. Bu tek turun sonunda otomobiller Sıralama Turlarında elde ettikleri sıraya göre Grid’deki yerlerini alırlar. İkinci bir keşif turu atmak isteyen pilotlar, Grid’den geçmemek koşuluyla, Pit Geçişinden hız limitine uyarak geçip bu haklarını kullanabilirler.
Refuelling Rig - Yakıt Aleti; Pit Molaları sırasında, otomobillere güvenli bir şekilde yakıt ikmali yapılmasında kullanılan özel bir yakıt dolum sistemidir. Bu özel sistemle otomobilin deposuna 5 saniyede 60 litre yakıt pompalanır.
Rollover Structures, Rollbars - Takla Darbesini Engelleyici Düzenek; Formula 1 otomobilleri, 2 adet takla darbesinden pilotları koruyucu muhafaza (rollbar) bulundurmak zorundadır. Bu rollbar, pilotun başından daha yüksek olmalı ve birisi direksiyonun ön kısmında (direksiyonun 25 cm ön kısmında), diğeri de pilotun arkasında, gövdenin üst kısmında ve en az 94 cm yüksekliğinde olmalıdır. Her iki rollover parçası da direksiyon ve pilotun başının en az 70mm üstünde yer almalıdır.

- S -
safety car ; Güvenlik aracı, pistte tehlikeli bir durum oluştuğunda, piste girer ve otomobillerin yavaş gitmesini sağlar. Tehlikeli durum ortadan kalkınca pit alanına geri döner ve otomobiller tekrar hızlanırlar
slipstream ; Diğer otomobilin hava koridoruna girip, yanına çıkmak
shunt ; Bir aracın arkadan vurması
spin ; Bir otomobilin dengesini kaybederek, kendi etrafında dönmesi
Slick Tyre - Slick (Düz, Oluksuz) Lastik; Oluksuz/desensiz/düz kuru zemin yarış lastiği. 1998 sezonu başından itibaren bu lastiklerin kullanımı yasaklandı. Formula 1 otomobillerinin virajlardaki hızlarını azaltmak amacıyla oluklu lastikler getirildi.
Slipstream - Çekim Alanı; Yarış otomobilleri yüksek hızda arkalarında bir çekim alanı (hava boşluğu, vakum) yaratırlar. Öndeki otomobili takibeden bir başka otomobil bu alana girerek çekim gücünden yararlanır ve geçişini kolaylaştırdığı gibi yakıt tasarrufu da sağlar.
Speed Limits - Hız Sınırı; Formula 1’de hız sınırı sadece Pit Alanı için geçerlidir. Daha önce Serbest Antrenmanlarda 80 km/st olan bu hız limiti, 2000’den bu yana 60 km/st olarak değiştirilmiştir. Isınma Turları ve Yarışta ise 120 km/st olan hız limiti 80 km/st olarak belirlenmiştir. Bu kuralın dışında tutulan tek yarış ise Monako GP’sidir. Burada 3 gün boyunca hız sınırı 60 km/st’tir. Pit Alanı girişinden çıkışına kadar çeşitli yerlere konmuş olan elektronik sensörler otomobillerin hızlarını tesbit eder. Yarış sırasında hız sınırını aşan pilota 10 saniye cezası, antrenmanlarda ise para cezası verilir. Formula 1 otomobillerinde bu durum için hız limitleyicileri bulunur. Pit alanına girerken pilot bir butona basarak bu cıhazı devreye sokar.
Speed Trap - Hız Tuzağı; Formula 1 yarışlarının yapıldığı pistlerin en uzun düzlüklerinin sonuna yerleştirilen bir elektronik aygıttır. Hız Tuzağının işlevi, bu noktadan geçen otomobillerin ulaştıkları en yüksek hızı ölçmektir.
Spin - Spin; Formula 1 otomobilinin çeşitli nedenlerle (kaygan zemin, oversteer, hatalı ve hızlı sollama gibi) ekseni etrafında dönerek pistten çıkmasıdır.
Spoiler - Spoyler; Formula 1 otomobillerinde hava akımıyla yere yapışmayı (downforce) arttıracak türbülansı sağlayıcı aerodinamik kanat. (Bknz: “Downforce)
Starting Grid - Başlama (Start) Alanı; Otomobillerin Start/Finiş düzlüğünde (Pit Alanı önü), Sıralama Turları sonucuna göre start için belirli aralıklarla sıralandıkları bölüm.
Steering Wheel - Direksiyon; Formula 1 otomobilinin direksiyonu. Direksiyonlar kolayca çıkartılıp takılabilecek şekilde olmalı, üzerinde tüm gösterge ve butonlar bulunmalıdır.
Stint - Etap, Aşama; Start-Pit Molası, Pit Molası-Pit Molası, Pit Molası-Finiş arasında otomobilin katettiği bölümlere verilen ad. Örneğin; bir pilot 2 Pit Molası alarak yarışı tamamladığı takdirde, “3 stint” yapmış sayılır.
Stop-And-Go Penalty - Dur-Kalk Cezası; Hakem Kurulu tarafından pilotların, Pit Alanı hız limiti, erken start gibi ihlal ettikleri kurallara uygulanan cezadır. Ceza verilen pilot, takibeden 2 tur içersinde pit alanına girmek ve 10 saniye durduktan sonra tekrar piste çıkmak zorundadır. Bu süre içinde otomobile hiçbir bakım yapılamaz. 2002 sezonundan itibaren uygulanan bir diğer ceza ise pilotların Pit Alanından geçişlerini zorunlu kılmaktadır.
Super License - Süper Lisans; Formula 1’e pilot olarak katılabilmek için zorunlu olan lisans (ehliyet). Bu lisansa sahip olmak isteyen pilotun, FIA tarafından belirlenmiş, belli sayıda açık tekerlekli yarış serilerine katılmış ve dereceye girmiş olması gibi bazı kuralları yerine getirmesi gereklidir.
Sıralama ; Yarışa başlama sırasının tespiti için yarıştan bir gün önce süreye karşı yapılan turlar.
Spin ; Otomobilin çeşitli nedenlerle ekseni etrafında dönerek pistten çıkmasıdır.
Spoyler ; Otomobillerde hava akımıyla yere yapışmayı arttıracak kanat.

- Ş -
şikan ; Genellikle otomobiller hızla ilerlerken, düzlüğün sonunda gelen "S" şeklindeki viraj
Şampiyona puanı ; Pilotlara ve takımlara ayrı ayrı verilen puanlar. Halen kullanılan puan sistemine göre: 1.-10, 2.-8, 3.-6, 4.-5, 5.-4, 6.-3, 7.-2 ve
8.-1 puan almaktadır. Takımlara ise her iki pilotunun toplam kazandıkları puan verilir.
Şikan ; Hızlı pistlerde otomobillerin yavaşlamaları amacıyla, pistin uzun düzlüklerine yapay olarak yerleştirilen bir dizi sert viraja verilen ad.

 

[dogangunes]

- T - telemetre ; Otomobilin ve pilotun performansını ölçmeye yarayan çok fonksiyonlu sistem. Bu sistem otomobilde oluşan herhangi bir arızayı pit alanındaki mühendislere iletir
Techinical Regulations - Teknik Kurallar; Formula 1’de uygulanan kuralların teknik bölümü. Halen uygulanan teknik kurallar arasında iki önemli konu öne çıkmaktadır. 1. Performansın kontrolü: motorların en fazla 3 litre olması, güçlendirici (supercarger) kullanılmaması ve minimum ağırlığın pilot ve ekipmanı dahil 600 kg olması. 2. Pasif Güvenlik: şasinin ve koruyucu roll-bar’ların dayanıklı olması ve esnek yakıt tankları, yangın söndürücüler gibi malzemenin bulundurulması.
Telemetry - Telemetre; Hareket eden bir cisimle, sabit bir istasyon arasında elektronik olarak veri alış-verişi yapılması. Formula 1’de ise, pistte hareket eden otomobilin motor aksamı ve diğer parçalarla ilgili verilerin, kodlanmış elektronik veriler halinde radyo dalgalarıyla pit alanındaki merkezi bilgisayara aktarılmasıdır.
Timing Transponder - Süre Aleti; Pist kenarında çeşitli yerlerde bulunan süre kayıt sensörleri ile veri alış-verişini sağlayan ve yetkili süre hakemlerince kontrol edilen elektronik bir aygıt.
Testing - Testler; 1 Ocak 2001’de alınan bir kararla, son yarış ile 31 Aralık tarihleri arasında takımların test yapmaları yasaklandı. Özel testler de bu yasak kapasmına alındı. Testlere izin verilen atrihler içinde ise Formula 1 takviminde yer alan pistlerden sadece Monza, Barcelona, Silverstone ve Magny Cours’da test yapılabiliyor. Ayrıca FIA tarafından Formula 1 onayı verilmemiş pistlerde de testler yasaktır.
Tork - Tork; Döndürme kuvveti anlamını taşıyor. Motor güçleri ve silindir hacimleri eşit olan iki aracın torku yüksek olanı, diğerinden daha güçlü oluyor. Örneğin, bu iki araç halat çekme yarışında olduğu gibi arkalarından birbirine bağlanıp aynı anda harekete geçirilirse, torku yüksek olan araç diğerine üstünlük sağlar.
Traction Control - Çekiş Kontrol; Tekerleklerin, özellikle kalkış sırasında patinaj yapmalarını denetleyen ve duruma göre anında motorun gücünü ayarlayan bilgisayar kontrollü elektronik sistem.
Transporter - Nakliye Aracı; Pistler arasında Formula 1 otomobilleriyle diğer parçaların nakliyesinde kullanılan özel kamyonlar.
Tub - Küvet; Şasinin, kokpitin bulunduğu ve pilotun yerleştiği bölgesi. Yapısından dolayı bu adla anılır.
Tyre Blanket - Lastik Battaniyesi; Elektrikle ısıtılan ve lastiklerin yarışa başlamadan önce belirli bir ısıda kalmasını sağlayan özel örtü. Bu örtü lastiklere, otomobil üzerindeyken (Grid’de start öncesi) takıldığı gibi, kenarda da takılabilir. Pit Molasına gelen bir otomobile takılacak lastikler örtüden çıkartılarak takılır. Formula 1’de kullanılan lastiklerin normal operasyonel ısıları 80 – 90 C derecedir. Lastiklerin daha sıcak olması, bir başka deyişle kauçuk hamurunun yüksek ısıda olması yarış sırasında lastiklerin zemine tutunmasını arttırır

- U -
Understeer ; Otomobilin önden kayması
Understeer - Understeer, Arka Kısımda Daha Fazla Tutunma; Formula 1 otomobilinin, seyir halindeyken arka kısmındaki tutunmanın öne oranla daha fazla olması durumudur. Understeer durumunun şiddetine göre otomobil ya viraj alırken hafifçe yana kayarak geniş dönmesine yol açar, ya da daha aşırı durumlarda burun kısmı önce olmak üzere pistten çıkar.

- Ü -
Üretici ; Formula 1 otomobilinin şasini üreten kuruluş. Formula 1'de genellikle şasi ve motor üreticileri farklıdır. Ferrari uzun yıllardır bu konuda tek iken son yıllarda Toyota ve Renault'nun girmesiyle hem şasi, hem de motor üreten takımların sayısı 3'e çıkmıştır. Kural olarak şasi üreticisinin adı, motor üreticisinden önce anılır (örnek: McLaren Mercedes). Dünya Şampiyonası klasmanında ödüller şasi üreticisine verilir.

- V -
Valve - Valf; Bu teknik genellikle motor gücünü sembolize eden GP ifadesiyle karıştırılıyor. Supap da denilen valf, hava-yakıt karışımının hızla emilmesini ve silindir içindeki havanın süratle tahliyesini sağlıyor. Dört silindirli motor için kullanılan 16 valf ifadesi ise o motorda silindir başına 4 supap bulunduğunu gösteriyor. Güçlü motorlarda bu sayı artarak 24 supaba kadar çıkabiliyor.

- W -
Warm-Up - Isınma; Serbest antrenman ve test amacıyla yapılan Isınma Turları 2003 öncesi Pazar günleri yarıştan 4,5 saat önce ve yarım saatlik süreyle yapılırdı. 2003 sezonunda uygulanan yeni kurallara göre Isınma Turları Cumartesi günleri 13:30-13:45 arasında 15 dakika olarak yapılıyor.
Weight, Minimum - Minimum Ağırlık; FIA kuralına göre, Formula 1 otomobilinin pilot ve ekipmanının ağırlığı da dahil olmak üzere olması gereken en az ağırlığı 600 kilogramdır.
Wheel Cable - Tekerlek Kablosu; 1999’da uygulamaya konulan bir kurala göre, bir kaza sırasında Formula 1 otomobilinin tekerleklerinin gövdeden koparak fırlamasını engelleyen özel kablo.
Wind Tunnel - Rüzgar Tüneli; Hareket halindeki havanın yarış otomobilleri üzerindeki etkisini ölçmek için kullanılan kapalı bir tünel. Tünelin bir ucundan değişik hızlarda verilen havaya karşı otomobilin yapısının ne tür tepki verdiği, rüzgar sensörleri ve diğer elektronik aygıtlarla ölçülür.

- Y -
Yarış numarası ; Formula 1 otomobillerinin, sezon öncesi FIA tarafından yayınlanan listede yer alan numarası. Sıralama bir önceki sezonun şampiyonadaki puan sıralamasına göre yapılır.

sozlugu.blogcu.com

 

[tntcool]

Divan-ı Lugatit Formula Yek...